 |
उनी चार वर्षको छँदासम्म परिवारसँगै लेलेप–९, ताप्लेजुङमा थिइन् । उनको जन्म त्यहीँ भएको थियो । बुबा दोर्जे खत्री पर्यटन व्यवसायमा कार्यरत थिए । केहि वर्ष भरियाको रुपमा रहेका दोर्जे पछि गाइड बने । उनको ६ महिना काम हुन्थ्यो, बाँकी ६ महिना घरमै बिताउँथे । किनभने नेपालको पर्यटकीय सिजन बाह्रै महिना चल्दैन ।
दोर्जेको परिवार ताप्लेजुङबाट राजधानी छिर्यो । बासस्थान बन्यो, नयाँबजार । १७ वर्षअघिका दिन सम्झदै फुपुल्हामु भन्छिन्, ‘भाइ (छिरिङ दोर्जे) पेटमा हुँदा ममीलाई जन्डिस थियो । त्यसैले सबै काम गरेर बुबाले हामीलाई स्कुल पठाउनुहुन्थ्यो । उहाँ सुरुमा भरिया हुनुहुन्थ्यो । विस्तारै गाइड हुनुभयो । नौपटक सगरमाथा पनि चढ्नुभयो ।’
दोर्जेका पत्नी फुपूथाक्चे शेर्पाले खाजा–नास्ताको सामन्य होटल सुरु गरिन् । होटल नजिक जुडो सिकाउने मार्सल आर्ट्स केन्द्र थियो/छ । जुडो खेलाडीहरुको खाजा खाने गन्तव्य त्यही होटल बन्यो । एकदिन जुडो खेलाडी लीला अधिकारी र चन्द्र डंगोल त्यहाँ पुगेका रहेछन् । ‘उहाँहरु जुडो खेल्न कोरिया जान लाग्नुभएको रहेछ । उहाँहरुले बुबालाई छोरीलाई पनि जुडो खेलाउनू पछि ठूल्ठाला गेम खेल्न पाउँछ, नाम कमाउँछ भन्नुभएछ । म त्यही थिएँ । तर मलाई केहि थाह थिएन । बुबाले सही ठानेर मलाई जुडो खेल्न पठाउनुभयो,’ २१ वर्षीय फुपूल्हामुले भनिन् ।
‘सुरुमा गाह्रो भयो । जीउ पूरा दुख्थ्यो । खेल्नै नजाउजस्तो हुन्थ्यो,’ फुपूले नौ वर्षअघिको अनुभव सुनाइन्, ‘जुडो बुझ्नै दुई–तीन वर्ष लाग्यो । त्यसपछि बल्ल खेलाडी बन्छु भन्ने लाग्यो ।’ स्कुल गेममा सिनियरसँग पछारिँदै उनले खेल जीवन सुरु गरेकी थिइन् । त्यसबेला सरोज महर्जन, रमेश मगर, लीला अधिकारी, इन्दिरा राई, देवु थापा, सुशीला अधिकारीलगायतका खेलाडी उत्कृष्ट थिए । ‘मलाई पनि उहाँहरुजस्तै खेल्न पाए, हुन पाए कस्तो हुन्छ भन्ने लाग्थ्यो,’ उनले भनिन् ।
त्यसबेला लोकप्रिय रहेकी रन्जु राईलाई हराएर उनी पहिलोपटक राष्ट्रिय टिममा छनोट भइन् । सुरुमा ५२ केजी, त्यसपछि ५७ हुँदै फुपू अहिले ६३ केजीमुनिको स्पर्धामा खेल्छिन् र यसैमा १२ औं सागमा स्वर्ण जितेकी हुन् । दक्षिण एसियाली खेलकुदको जुडोमा स्वर्ण जित्ने उनी पहिाले नेपाली महिला हुन् ।
जयपुरमा ६ वर्षअघि भएको राजीव गान्धी जुडो च्याम्पियनसिपमा काँस्य हात पार्दै सिनियर जुडोको यात्रा थालेकी उनले दक्षिण एसियाली जुडो च्याम्पियनसिपमा दुईपटक रजत जितेकी छन् । सागपछि हंगेरी ओपनमा काँस्य पनि हात पारेकी उनले जुनियरमा एक स्वर्णसहित चार पदक हात पारेकी छन् ।
‘रमाइलो लाग्थ्यो,’ उनी भन्छिन्, ‘बुबाको सपना मैले ओलम्पिकसम्म खेलोस् भन्ने थियो, अहिले पूरा गर्दैछु,’ उनले रियोतर्फ लाग्नु अघि भनेकी थिइन्, ‘म जाडोमा म्याट चिसो हुन्छ भनेर कतिपटक खेल्नै जाँदिन थिएँ । साह्रै चन्चले थिएँ । नयाँबजारमा मलाई चिन्नेहरु पहिले सिंगान चुहाउँदै हिँड्थी, सागमा गोल्ड मेडल पो जितेर ल्याई भन्छन् । रमाइलो लाग्छ ।’
१२ औं सागको सफलतालाई उनले सुरुवात मात्र हो भनेकी थिइन् ।
‘म अहिले जहाँ छु यो सबै मेरा गुरु र सम्पूर्ण नेपालीको कारण हो । मेरो कर्म यही (जुडो) हो । जुडोले मलाई प्लेटफर्म दियो र भविष्यको बाटो देखायो । कतिसम्म खेल्छु भन्ने निश्चित छैन । तर, समस्या आयो भनेपनि समाधान गरेर खेल्नेछु । जुडोले नाम, इज्जत दियो, यसलाई छोड्न सक्दिन’ उनले भनिन् ।
जुनियर– सिनियरका स्कुल, राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेल्दै खिारिएर अहिलेको अवस्थामा आइपुगेको उनको अनुभव छ । ‘मुख्यत: आफ्नो मिहिनेत हो, आफैले मिहिनेत गरेन भने केहि सम्भव छैन । मिहिनेत, लगन र आफूमा केहि गर्छु भन्ने जुनून् हुनुपर्छ र त्यो जुनून्लाई देखेर कोचले मौका दिनुपर्छ । यी अवसर मैले पाएँ । यस्ता मौका नपाएको भए म राष्ट्रिय प्रतियोगितामै सीमित हुन्थें,’ उनले भनिन्, ‘नपाली खेलाडी धेरै मिहिनेती छन् । त्यसैले प्रशिक्षणमा उनीहरुको सीप देखाउन अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता र प्रशिक्षणको खाँचो छ । मैलेजस्तै एक्सपोजर अरुले पनि पायो भने नेपाली खेलकुद धेरै माथि पुग्नसक्छ ।’
नेपाली प्रतिभावान्
‘नेपालीहरु निक्कै मिहिनेत गरेर प्रशिक्षण गर्छन् । तर, ट्रेनिङका लागि चाहिने इक्विप्मेन्ट र सुविधा अत्यन्त न्युन छ । त्यसैमा हामी पछाडी छौं । सामाग्री र सुविधा उपलब्ध गराए नेपाली खेलाडीले अझै धेरै गर्नसक्छन् । नेपालीहरु प्रतिभावान् छन्,’ फुपूले भनिन् ।
ओलम्पिक छात्रवृत्तिअन्तर्गत बुडापेस्ट (हंगेरी) मा ५ महिना विशेष प्रशिक्षण गरेकी उनी भन्छिन्, ‘बुडापेस्ट र काठमाडौंको सुविधा तुलना नै गर्न मिल्दैन । भूकम्प र नाकाबन्दीले तनाव दिएको बेला पनि हामीले सागमा स्वर्ण जित्यौं । रजत र काँस्य अझ धेरै थप्यौं । यसलाई राम्रै मान्नुपर्छ । सरकारले खेललाई प्राथमिकता नदिँदा हामी पछाडि पर्दै गएका छौं ।’
बुडापेस्टको प्रशिक्षणबाटै उनको खेल नयाँ उचाईमा पुगेको हो । ‘युरोपका उत्कृष्ट खेलाडीसँग निरन्तर खेल्दा मेरो डर हराउँदै गयो । नत्र पहिले खेल्ने बेला मानसिक दबाबमा हुन्थें र सानो गल्ती गरेपछि हारिन्थ्यो । अहिले धेरै गल्ती सच्याएकी छु,’ आत्मविश्वासी देखिएकी उनले भनिन् । उनलाई एसियन च्याम्पियनसिप, ग्राँप्रि र वल्र्ड च्याम्पियनसिपजस्ता ठूला प्रतियोगिताको अनुभवले पनि परिपक्क बनाएको हो ।
१२ औं सागमा स्वर्ण जितेपछि सेलिब्रिटी भइयो भन्ने उनलाई लाग्दैन । ‘मलाई त्यस्तो लाग्दैन, नर्मल नै छुजस्तो लाग्छ । साथीहरु पनि ट्वाँ पर्छन्, तँ त सेलिब्रिटी हो भन्छन् । ‘म तिमीहरुजस्तै हो, पहिलेकै फुपू हो,’ भन्छु । साथीहरु अलि स्ट्यान्डर्ड भएर हिँड् भन्छन् । तर, म पहिलेकै फुपू हुँ,’ उनले बताइन् ।
बुबाको सपना र सगरमाथा
मिहिनेत गरेपछि प्रतिभा निस्कनेमा विश्वास राख्ने उनले बुबाको घर अहिलेसम्म देखेकी छैनन् । उनको हजुरआमा तिब्बती हुन् । बौद्ध संस्कृति पछ्याएको परिवारका उनी नेपाली सेनामा सेकेन्ड लेफ्टिनेन्टको फर्म घरमा थन्क्याएर हंगेरी लागेकी थिइन् । पिपुल्स कलेजमा बीबीबीएस अध्ययनरत उनको परिवार दिदी डोमाको आम्दानीमा निर्भर छ । डोमाले बुबाको मृत्यु भएपछि त्यही कार्यालयमा एकाउन्टेन्टको काम पाएकी थिइन् ।
चैत, २०७० मा काठमाडौंमा दक्षिण एसियाली जुडो च्याम्पियनसिप भएको थियो । त्यसको तयारीमा फुपू होटलमा थिइन् । ‘बुबाले फोन गरेर ‘पख् तँलाई जुडोमा मात्रै टाइम दिने, हामीलाई नदिने, भेट्न पनि नआउने,’ भन्नुभयो । म छक्क परें,’ बुबासँगको अन्तिम भेटबारे फुपूले सुनाइन्, ‘गुरुलाई भनेर बुबालाई भेट्न गएँ, पूरा दिन बुबासँग बिताएँ । उहाँको कामको लागि मैले नै स्कुटर चलाएर गएँ । राम्रो खेल भनेर पकेट मनी दिनुभयो । म होटल फर्किएँ, बुबा दसौंपटक सगरमाथा चढ्न भनी भोलिपल्ट (२२ चैत) बेसक्याम्पतिर लाग्नुभयो । वैशाख ५ मा हिमपहिरोमा पर्नुभयो । यसबीच मैले रजत जितेको थिएँ । अब उहाँ त हुनुहुन्न तर म उहाँको सपना पूरा गर्न ओलम्पिक खेल्दैछु, जुन मेरो पनि सपना हो ।’
उनी ओलम्पिक छनोटमा भने असफल भएकी थिइन् । तर, ‘वाइल्ड कार्ड’ मार्फत् उनले आफ्नो र बुबाको सपना पूरा गर्ने अवसर पाएकी हुन् । उनले बुबाको पथ पछ्याउँदै सगरमाथा आरोहणको सपना पनि बुनेकी छन् । ‘त्यो सपना कहिले पूरा हुन्छ, थाह छैन,’ उनले भनिन् ।
के भन्छन् प्रशिक्षक ?
फुपूलाई एक वर्षयता देबु थापाले प्रशिक्षण दिँदै आएकी छन् । थापाले आफ्नी चेलीसँग ५ मिनेट खेल्ने आस गरेकी छन् ।
‘जुनै अभिभावको चाहना पनि स्वर्णपदक जितोस् भन्ने हुन्छ । तर हाम्रो स्तरबाट धेरै गाह्रो छ,’ ११ औं सागमा काँस्य जितेकी देवुले भनिन्, ‘आफैले पूरा गर्न नसकेको लक्ष्य मेरी चेलीले पूरा गर्छ जस्तो लाग्छ । उनको खेलमा स्पिड छ, वैकल्पिक टेक्निक छ । त्यसैले उनले ओलम्पिकमा केहि गर्छ जस्तो लाग्छ ।’ थापा बेइिजिङ ओलम्पिक २००८ का खेलाडी पनि हुन् । त्यसबेला ५ मिनेट टिक्ने उनको लक्ष्य अधुरै रहेको थियो ।
फुपूलाई कठिन प्रतिद्वन्द्वी
फुपूले रियो ओलम्पिकको पहिलो चरणमा क्युबाकी मरिसेट इस्पिनोसासँग मंगलबार नेपाली समयअनुासर १८:४५ बजे प्रतिस्पर्धा गर्दैछिन् ।
यो स्पर्धामा रियोमा ३६ खेलाडी सहभागी छन् । क्युबाली खेलाडीलाई पराजित गर्नसके उनी अन्तिम १६ मा प्रवेश गर्नेछिन् । तर उनलाई त्यो गर्न सजिलो भने छैन । क्युबा जुडोमा बलियो देश हो ।युरोपियन टुरका प्रतियोगिता खेलेपछि रियो पुगेकी इस्पिनोसाले पान अमेरिका जुडो च्याम्पियनसिप २०१३ र २०१४ मा स्वर्णपदक जितेकी थिइन् । २६ वर्षीय उनी २०१६ मा भने रजतमा रोकिएकी थिइन् ।
रियो ओलम्पिकको उद्घाटन समारोहमा नेपालको राष्ट्रिय झण्डा बोकेकी फुपू यसमा ५ मिनेट (पूरा खेल अवधि) टिक्ने लक्ष्य बनाएकी छन् । ‘हाम्रो लागि ओलम्पिक खेल्नु नै ठूलो हो । यस्तो अवसरमा ५ मिनेट टिक्ने प्रयास गर्नेछु र यो नै मेरो लक्ष्य हो । पूरा अवधि खेल्नसके नतिजा (सकरात्मक) पनि आस गर्न सकिन्छ,’ उनले भनिन् । उनकी प्रशिक्षक देबु थापाले आठ वर्षअघि बेइजिङमा तीन मिनेट पनि टिकेकी थिइनन् ।
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा फुपूको सफललता :
|
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.
ConversionConversion EmoticonEmoticon